Chuyện ma No1
Chuyện ma No1
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Năm 1992 Trần Đức Quỳnh 24 tuổi, là nhânviên thươngvụ chủlực của côngty Giaonhận Khovận Ngoạithương trụsở tại 33 Lý Nam Đế, Hà Nội.
Tuần vài lần Quỳnh bắt xe-đò xuống Hải Phòng làm thủtục thôngquan đường-biển cho các lô hàng xuất-nhập-khẩu thay-mặt khách ủythác. Việc của Quỳnh cựcnhọc, nhưng có thunhập tạm ổn với một giai độcthân.
Chiều Chủnhật ngày 13 tháng Chín năm 1992, Quỳnh đi Phòng sớm, vì bọn điềuđộ Cảng Cấm hẹn hắn 7h00 thứ-hai 14/9 đến giảiquyết một-số vấnđề nhạycảm (*1).
Chưa bao-giờ Quỳnh đi Phòng vào Chủnhật. Thànhphố này luôn buồntẻ và túngbấn, chán vật. Thởi đầu 199x càng chán. Ngoài đồ-bãi Nhậtbản do thủythủ viễndương chở lậu về, Phòng dường-như chỉ còn mắm cáy, bánh-mì tương, điếm ế (*2).
Trà-chén kẹo-bi mãi mới 17h00, Quỳnh phiêudạt tới ngã-tư Đồnghồ Ba Chuông (*3). Tiện thấy quán cơm-bụi dưới hàng-hiên Báchhóa Tổnghợp vừa dọn, canh riêu loáng khói trông cũng lôicuốn, Quỳnh xà vào kiếm miếng (*4).
Ăn cạnh Quỳnh là một thanhniên rất xinh-trai, quần-bò Thái, áo-phông Lào, mũi to tai dài, tóc lật baybay chất-nghệ (*5). Anh-ta chỉ ngồi trước Quỳnh đôi phút. Quán vắng ngắcngư.
***
Quỳnh chưa kịp nhấc bát, tay thanhniên đã thò đũa chọc tô cơm của Quỳnh, gắpgắp. Anh-ta nói, rất tựnhiên, bà-chủ chải-chuốt thế-nào tóc-tai trộn đầy cơm vầy a. Bà chủ-quán ngượngnghịu xin-lỗi. Quỳnh gật đầu cám-ơn, bỗng-dưng thấy mến tay thanhniên.
Tay thanhniên tuốt đũa gỡ sợi tóc rác, nói, mình ăn-uống bụibặm, không-chừng lủng dạ-dày. Quỳnh vâng-dạ, cám-ơn lần nữa.
Tay thanhniên hỏi, bạn không phải dân Hải Phòng, đúng không, tên gì nhỉ?
Quỳnh đáp, vầng em Hà Nội, xuống Phòng chơi thôi, em tên Quỳnh.
Tay thanhniên lại hỏi, bao-giờ Quỳnh về Hà Nội?
Quỳnh trả-lời, mai em xong công-chuyện về luôn.
Tay thanhniên tâmsự anh-ta tên Quang Minh, 29 tuổi, là casĩ đoàn Ca Múa Nhạc Hải Phòng, nhà ở 187 Quang Trung, sống một-mình chưa vợ-con, ông-bà-già đã mất (*6).
Quỳnh lén dòm Quang Minh. Đúng casĩ thật. Xinh như giai Nhật, nhai nuốt không hé miệng lộ răng, áo-phông mà cũng ủi phẳng-tắp.
Quang Minh nói, Quỳnh uống với mình chén ziệu nhá, tối diễn Nhà-hát Lớn, làm nhát ziệu cho bốc (*7). Anh-ta gọi hai ly rượu, đẩy phía Quỳnh một, rồi chạm ly chách một phát, cửchỉ cựckỳ thânthiện.
Xong hỏi, Quỳnh ngủ kháchsạn nào thế?
Quỳnh đáp, em cũng chưa biết, tí ra Ga tìm cái phòng rẻrẻ nghỉ tạm thôi (*8).
Quang Minh nói, Ga toàn gianghồ, kinh lắm.
Quỳnh trả-lời, em biết, nhưng côngty thanhtoán mười ngàn một đêm thôi anh.
Quang Minh nhòm Quỳnh, nói, tệ nhỉ, hay Quỳnh đến nhà mình?
Quỳnh trả-lời, có phiền không anh?
Quang Minh cười, phiền gì, mình lắm đợt đi diễn cả tháng, toàn chiếnhữu đến nhà ngủnghê vôtư.
Quỳnh nói, thế thì tốt quá, em cám-ơn.
Quang Minh lần túi quần, móc ra một chiếc chìa-khóa buộc sợi len xanh. Nhà mình 187 Quang Trung, Quỳnh đi lối ngách cạnh tiệm kính bút vào trong sân, lên tầng ba nhé. Mình mới chạy suốt tuần, nhà bẩn chưa dọn, thôngcảm. Diễn xong khoảng mười một mười hai giờ mình về, buồn ngủ cứ ngủ trước.
Rồi đưa Quỳnh chiếc chìa-khóa.
Đó là một thứ chìa cổ, bằng đồng-thau, nặng khiếp, thân trụ khắc chìm chữ gì lờmờ, ngạnh lộnxộn, từatựa thế này này:
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
***
Ăn xong, Quang Minh nói, giờ mình đến nhà-hát, Quỳnh lòngvòng càphê càphung về trước nhá. Quỳnh vâng-dạ, lại cám-ơn Quang Minh thêm mấy phát.
Quả Hải Phòng đất chán vật. Quỳnh cuốc-bộ sưng cẳng chả gặp một café đèn-màu hợp-tạng (*9). Thôi ngủ.
Phố Quang Trung đâm xuyên quảngtrường Nhà-hát Lớn Hải Phòng. Lúc xíchlô chở Quỳnh ngang nhà-hát, quảngtrường tẻ-nhạt như-thể chưa-hề có ca-múa-nhạc.
Ngôi nhà số 187 chỉ cách quảngtrường trăm thước, xây kiểu nhà-ống Quảng Đông thời 1920, mái ngói âm-dương, ba tầng (*10). Tầng một còn sáng điện dường-như là một tiệm kính-thuốc đã đóng cửa, tầng hai và ba tối-thui (*11).
Con ngách hẹp quãng tám chục phân sâu quãng hai chục thước không cổng không đèn không cửa-nách dẫn Quỳnh thẳng vào sân trong. Quỳnh đoán hiểu toàn ngôi nhà vốn thuộc một tay tưbản xoàng gốc Tàu thân Pháp (*12). Sau 1955 hẳn người này đã bán-sới xuôi Nam tránh một cú lộn-đời bitráng, và ngôi nhà dĩnhiên đã được chínhphủ khángchiến tịchthu chia cho ba chiếnbinh cáchmạng, một trong đó là ông hoặc cha Quang Minh (*13). Con ngách sẽ được chủ mới của tầng một ngăn tạm hồi 1960-1965, khi tình đoànkết vôsản keosơn phần-nào mòn-sờn những giátrị mặcđịnh, để các chủ mới của tầng hai tầng ba khỏi dẫm qua giường chõng nhà ông-ta mà lên nhà họ, rồi cuối-cùng, con ngách được kiêncốhóa hồi 1975-1980, khi tinhthần tưhữu đội mồ trỗi-dậy bấtchấp mọi khátkhao đồngbóng (*14).
Quỳnh moi diêm tính tìm cái côngtắc, thì ngọn đèn vàng treo tít cao tự-dưng bùng sáng. Chắc một bôlão đã bật điện, ra khu tắm-xí chung đái đêm (*15).
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Cầu-thang lim dựng-đứng đón Quỳnh ngược gác ba. Ngôi nhà này mọi thứ vẻ đều cũ-xưa nguyênbản. Những đường chạm gỗ thừamứa, những con phào trần nặngnề, những nét gạch-hoa tỉmẩn.
Cửa chính và cửa sổ tầng hai thông sân trong đã được xây bịt. Có-thể chiếnbinh tầng hai đã hỏahồng cho chiếnbinh tầng một căn gác chiếnlợiphẩm (*16). Và Ngài Tầng Một chưa cảm-thấy nhucầu tranhchấp khoảng lancan côngcộng với giađình Ông Tầng Ba, tức Quang Minh.
Gác nhà Quang Minh chỉ gồm mỗi một gian nhưng rộng phết, cỡ chín chục thước vuông, gọngàng, cổlỗ, mốcmeo. Bụi lờnvờn nghe tanh và khét. Đènđuốc tùmù và cũng chỉ có mỗi một bóng. Quang Minh rõ là một tên giai đoảng. Không tivi, không máy-hát, không tranh lịch sách báo, rất muốn nản.
Quỳnh liếc quanh, con sập lớn kê áp tường nhẽ là chỗ nằm tươmtất nhất của chủ nhà, trên sập có chăn lụa, gối lụa, một quả điếu-bát, một khay trà-tàu, và cả một cây quạt bốn-cánh đồng độcđáo, từatựa thế này này:
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Trời rất nóng, cây quạt cổ lại quay phephẩy như chạy bằng dây-cót, nhưng do mệt và chán, Quỳnh vẫn quặp chăn ngủ luôn, chẳng thèm tắt đèn.
Tỉnh-giấc quãng hai giờ sáng, ngóc nhìn chưa thấy Quang Minh về, Quỳnh nổi-gai vì cây quạt đồng quay vunvút vunvút, còn bóng-đèn giữa phòng đã tự tắt.
***
Quỳnh dậy lúc 6h00. Xem ra ngủ-nhờ cũng không dở hơn ngủ-trọ. Quang Minh đêm qua không về.
Ban-ngày nhà Quang Minh bớt u-ám hơn đêm nhiều. Ngoài kệ-thờ giatộc cầukỳ với laliệt hình truyềnthần, chân-nhang, bùa, thẻ, (và con sập cẩmlai dùng thay giường), thì đồđạc của anh-ta tầm-thường, chả mấy đáng-giá. Hèn-nào Quang Minh cho mượn nhà dễ vậy.
Buồng vệsinh (dưới sân) thậmchí không có cốc đánh-răng, bể chứa nước đen rêu khiến Quỳnh đành vác mồm thối đi làm.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
11h00 ngày thứ-hai, 14 tháng Chín năm 1992, xong việc ở Cảng, Quỳnh vẫy xíchlô quay lại 187 Quang Trung, tính trả chìa-khóa và mời Quang Minh vại bia cỏ (*17). Quang Minh vẫn chưa về.
Đã suýt gửi tay chủ tiệm kính-thuốc chìa-khóa trả Quang Minh, nhưng rồi quá áynáy, Quỳnh quyếtđịnh cưỡi xíchlô tới Đồnghồ Ba Chuông.
Hàng-hiên Báchhóa Tổnghợp chả có cơm-cháo gì. Một gã-bơm-xe bảo Quỳnh, rằng 17 năm thốnglĩnh khu Ba Chuông, gã đếch từng biết bà chủ-quán nào người miền Trung, tóc búi dầy, nấu canh cá chua ngonngon như Quỳnh tả (*18).
Quỳnh hỏi, vậy chú biết casĩ Quang Minh đoàn Ca Múa không?
Gã-bơm-xe đáp, đoàn Ca Múa ngay kia chứ đâu, làm đếch Quang Minh nào?
Quỳnh nói, Quang Minh đẹp-giai mũi to tai dài tóc lật baybay, nhà phố Quang Trung.
Gã-bơm-xe hốhố, đoàn Ca Múa lạ đéo, hát có thằng Trọng Phấn, thằng Đức Dương, thằng Vũ Thắng, thằng Đình Thắng, thằng Vinh Tươi, con Ngọc Phượng, con Kim Huệ, con Bích Huệ, con Bích Trà, bà Mai Nhà-quê, bà Nga Vẩu, đứa nào đứa nấy xấu-điên-xấu-dồ mũi ngắn tai bé, làm đếch Quang Minh Quang Trung Quang Đại nào?
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
***
Quỳnh cho rằng hắn đã phânvân và căngthẳng và hoảnghốt, rồi dứtkhoát đi khỏi, tay thọc túi mân nghịch chiếc chìa-khóa cổ. Đi mãi đi mãi, tới cầu Hạ Lý (*19).
Bọn xe-khách Hà Nội chạy quanh cầu mời-chào Quỳnh lialịa (*20). Quỳnh ngó xe ngó sông ngó người ngó phố, bảođảm rằng hắn đã chuđáo và đànghoàng và tửtế, rồi rút chiếc chìa-khóa của Quang Minh, quăng luôn.
Về Hà Nội, Quỳnh rủ đám bạn khắm chơi một cữ bia tê mồm, xong lăn ngủ sớm (*21).
Quãng bốn giờ sáng, cửa nhà Quỳnh bị đập bùmbùm bùmbùm. Kẻ phá-quấy là một trungniên mặt mờ mắt tối, Quỳnh chẳng nhớ ra ai. Tay trungniên lạnhnhạt nhắc Quỳnh nộp tiền điện liền bốn tháng và tuần này đến phiên quét rửa hố-xí (*22). Đang mót ngủ, Quỳnh chỉ ậm-ừ ậm-ừ, sập cửa.
Ngủ tỉnh, Quỳnh giật-mình. Tay trungniên người đâu? Tiền điện gì? Quét hố-xí nào? Quỳnh sống chungcư, nhưng xài toalét riêng, tiền điện nạp đủ hàng tháng. Cố hìnhdung tay trungniên, thậmchí sau ba năm, bốn năm, sáu năm, Quỳnh dần nghĩ anh-ta có-thể giống Quang Minh, nhưng già hơn phải 20-30 tuổi. Đôi bận, Quỳnh thề rằng tay trungniên không có chân, bởi hai ống-quần anh-ta tưởng như được ngoắc ẩu trên hai cái đinh tường, lắclư dậtdờ nguyhiểm.
Chủnhật 20 tháng Chín 1992, Quỳnh lại nhận lệnh xuống Hải Phòng, qua đêm.
Vẫn cơm-bụi bữa tối, nhưng quán Lunglanglinh đốidiện Nhà-hát Lớn nấu ngon thật ngon, Quỳnh đánh cơm như ăn-mày, đu hết-veo xị rượu đế (*23).
Cơm-rượu tàn, Quỳnh bươn dọc phố Trần Phú lo chỗ trọ (*24). Bươn mãi bươn mãi, tới tận Cổng Cảng, rồi vòng ngược phố Trần Hưng Đạo về lại Nhà-hát Lớn, chả đụng motel ngớngẩn nào (*25). Quỳnh bắt-đầu díu-mắt, và bắt-đầu hoangmang. Như-thể hắn đã chắcchắn phải nằm vỉa-hè, giữa những em bẹp dạt (*26).
Thọc túi tính lôi ví kiểmkê tiềnnong đềphòng sẽ ngủ-lang, thì tay Quỳnh chạm một vật dịthường.
Yeap, đấy là chiếc chìa-khóa cổ, của casĩ Quang Minh, chuôi vẫn lòngthòng sợi len xanh nhợt.
***
Quỳnh buột-kêu, không-thể-nào.
Chínhxác 99% Quỳnh đã quăng chiếc chìa-khóa, sát bệ cầu Hạ Lý. Hắn nhìn rõràng chiếc chìa cắm vào bãi bùn loanglổ đầy những mụn bongbóng màu gạch-cua và những mủn tre vụn. Ở Hà Nội, Quỳnh cũng đã giặt bộ quần-áo mặc hôm đi Phòng tuần trước, túi không sót gì cả.
Quỳnh phântâm quá. Hay mình ném nhầm? Hay nó kẹp dính trong ví?
Rồi Quỳnh mạnhdạn lên nhà Quang Minh, ngủ oanhliệt.
Trưa thứ-hai 21 tháng Chín 1992, Quỳnh xong việc, lủi ra quán Lunglanglinh cơm-rượu.
Ăn cạnh Quỳnh là một thanhniên trông bặtthiệp giagiáo, không giống dân Hải Phòng. Quỳnh thò đũa chọc tô cơm của tay thanhniên, gắp bừa, và nói, bà-chủ chải-chuốt thế-nào tóc-tai trộn đầy cơm vầy a? Bà chủ-quán ngượngnghịu xin-lỗi. Tay thanhniên gật đầu cám-ơn.
Quỳnh hỏi, bạn không phải dân Hải Phòng, đúng không, tên gì nhỉ?
Đoạn-kết
An Hoàng Trung Tướng Kèn To, người chép Truyện này, là bạn thân Trần Đức Quỳnh.
Quỳnh từng dẫn Trung Tướng tới 187 Quang Trung một lần, tháiđộ hầu-như bấnloạn. Trung Tướng nhìn rõràng má Quỳnh xám-dại như dái bò, tai giậtgiật như tai chó.
Quỳnh khăngkhăng hắn đã ngủ tại căn nhà đó đêm 20 tháng Chín 1992. Trung Tướng cười-khẩy, không bóc-mẽ, nhưng hoàntoàn tin rằng, Quỳnh không bịa chuyện chiếc chìa-khóa buộc len xanh.
Trung Tướng từng quay lại 187 Quang Trung một-số lượt khoanthai máu-lửa. Từng nhặt được tại sân nó một-số giấy báo tiền điện tiền nước, hiếm khi muộn hơn 3-4 tháng. Nhà ma, thựcsự, không-thể-nào vôchủ.
(@2000)
(*1) Phòng (or Phồng): Cách gọi xáchmé Hải Phòng (thịxã bự nhì Bắc Lừa, chỉ sau Thủđô Vănvật) thời trước 199x.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*2) Đồ-bãi Nhậtbản: Đất Phòng trước 199x lừngdanh thiênhạ nhờ các loại đồ-dùng second-hand aka "đồ-bãi" nhập lậu từ Nhật, Hồngcông, Singapore, như xe-máy, xe-đạp, tivi, tủ-lạnh, etc.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Bánh-mì Tương: Aka Bánh-mì Chấm Tương Ớt China, đặcsản bìnhdân Phòng nhà-quê.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*3) Đồnghồ Ba Chuông: Tháp đồnghồ trăm-tuổi nổi-tiếng, từ thời Pháp 189x, của Phòng, tọa trên phố Rue Francis Garnier, aka phố Rue Amiral De Lattre De Tassigny, aka phố Minh Khai.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*4) Cơm-bụi: Aka Cơm Bìnhdân, bán vỉa-hè, thịnhhành khắp Lừa từ 198x.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Báchhóa Tổnghợp: Department Store lâu-đời nhất Phòng, nằm đốidiện Đồnghồ Ba Chuông.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*5) Quần-bò Thái: Aka Thai Jeans "King Jo", thờitrang caođẳng Phòng 198x.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Áo-phông Lào: Aka Laos T-shirt "Adidas", thờitrang caođẳng Phòng 198x.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Chất-nghệ: Aka Artist Style, thuậtngữ Bựa 200x.
(*6) Đoàn Ca Múa Nhạc Hải Phòng: Aka team Văncông Đầu Bò, thuộc quảnlý của Sở Vănhóa Thôngtin Phòng.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Ông-bà-già: Aka Parents, aka Bôlão, tiếng lóng Lừa 198x.
(*7) Nhà-hát Lớn: Một nhà-hát kiểu Pháp bé-tí tại Phòng.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*8) Ga Phòng: Aka Phòng Railway Station, xây từ 189x.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*9) Café đèn-màu: Aka Color-light Cafe, chốn giảitrí duynhất của nhândân Bắc Lừa 198x.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*10) Mái Ngói Âm-dương: Một kiểu lợp nhà China.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*11) Kính-thuốc: Aka Kính Cậnthị hoặc Viễnthị, không phải Kính Dâm or Kính Mát.
(*12) Downtown Phòng trước 1955 có lúc chăn tới 70% Tầu.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*13) Năm 1955 chínhphủ khángchiến của Ông Cụ cướp xong Bắc Lừa khỏi Pháp, và bắt-đầu cướp tàisản của thịdân Bắc Lừa chia cho bầnnông khángchiến. Thịdân Phòng và Hanoi buộc chuồn qua Tây Mẽo hoặc Nam Kỳ như ông lợn.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*14) Một căn nhà thịdân Bắc Lừa sau 1955 thường được cắt thành nhiều phần chia cho bầnnông khángchiến. Đây có-thể gọi là Quà Cáchmạng. Ông Cụ nên Thánh nhờ đòn này.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*15) Nhà Lừa cổ luôn xài toalét bếpnúc chung dưới sân tầng trệt (aka tầng một, nói theo tiếng Bắc Kỳ).
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*16) Hỏahồng: Kiểu mua-bán trao-tay truyềnthống Bắc Lừa sau 1955, không giấy-tờ, không luậtpháp, giờ vẫn tồntại nhiệttình.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*17) Bia Cỏ: Aka Bia Hơi bầnnông văncông, rẻ xèng.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*18) Gã-bơm-xe: Aka Bike Wheel Pumper Man. Bơm-xe (Bike Wheel Pumping) là một nghề thượnglưu Bắc Lừa 198x.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*19) Cầu Hạ Lý: Cầu qua sông Tam Bạc, cửa-ngõ Hải Phòng.
(*20) Xe-khách Hà Nội Hải Phòng 199x thường chạy lươnkhươn hàng trăm vòng vợt khách sau khi xuất-bến.
(*21) Bạn Khắm: Aka Bạn Hẩu, Bạn Thân, thổngữ Phòng 197x-199x.
(*22) Thịdân Bắc Lừa 197x-199x dùng hố-xí chung thì phải luânphiên quét-dọn.
(*23) Quán Lunglanglinh: Quán cơm-bụi tiếngtăm đốidiện Nhà-hát Lớn Hải Phòng, giờ vẫn hoạtđộng.
Rượu Đế: Rượu bầnnông Bắc Lừa, nấu bằng sắn nhưng quảngcáo nấu bằng gạo.
(*24) Phố Trần Phú: Phố downtown Hải Phòng, chạy đốidiện Nhà-hát Lớn.
(*25) Cổng Cảng: Aka Cảng Hải Phòng, cuối phố Trần Phú, cách Nhà-hát Lớn tầm 4Km.
Phố Trần Hưng Đạo: Phố downtown Hải Phòng, chạy songsong phố Trần Phú, nối phố Quang Trung, chạy ngang Nhà-hát Lớn.
(*26) Bẹp Dạt: Aka Dân Nghiện Không Nhà, thổngữ Phòng 197x-199x.
Tags: bắc-kỳ, cảng hải phòng, cảng cấm, côngty giao-nhận kho-vận ngoại-thương, xuất-nhập-khẩu ủy-thác, thủy-thủ viễn-dương, đồng-hồ ba chuông, bách-hóa tổng-hợp, nhà-hát lớn, ca-sĩ ma-ám, nhà ma, ngủ với ma, làm-tình với ma, địt-nhau với ma, lồn ma, cà-phê đèn-mờ, gái điếm, xích-lô, bơm-xe-đạp, nhà-ống, ngói âm-dương, chính-phủ kháng-chiến, tiếp-quản hải phòng 1955, tịch-thu nhà-cửa, chiến-lợi-phẩm, bộ-đội cách-mạng, đoàn-kết vô-sản, tinh-thần tư-hữu, hỏa-hồng.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Năm 1992 Trần Đức Quỳnh 24 tuổi, là nhânviên thươngvụ chủlực của côngty Giaonhận Khovận Ngoạithương trụsở tại 33 Lý Nam Đế, Hà Nội.
Tuần vài lần Quỳnh bắt xe-đò xuống Hải Phòng làm thủtục thôngquan đường-biển cho các lô hàng xuất-nhập-khẩu thay-mặt khách ủythác. Việc của Quỳnh cựcnhọc, nhưng có thunhập tạm ổn với một giai độcthân.
Chiều Chủnhật ngày 13 tháng Chín năm 1992, Quỳnh đi Phòng sớm, vì bọn điềuđộ Cảng Cấm hẹn hắn 7h00 thứ-hai 14/9 đến giảiquyết một-số vấnđề nhạycảm (*1).
Chưa bao-giờ Quỳnh đi Phòng vào Chủnhật. Thànhphố này luôn buồntẻ và túngbấn, chán vật. Thởi đầu 199x càng chán. Ngoài đồ-bãi Nhậtbản do thủythủ viễndương chở lậu về, Phòng dường-như chỉ còn mắm cáy, bánh-mì tương, điếm ế (*2).
Trà-chén kẹo-bi mãi mới 17h00, Quỳnh phiêudạt tới ngã-tư Đồnghồ Ba Chuông (*3). Tiện thấy quán cơm-bụi dưới hàng-hiên Báchhóa Tổnghợp vừa dọn, canh riêu loáng khói trông cũng lôicuốn, Quỳnh xà vào kiếm miếng (*4).
Ăn cạnh Quỳnh là một thanhniên rất xinh-trai, quần-bò Thái, áo-phông Lào, mũi to tai dài, tóc lật baybay chất-nghệ (*5). Anh-ta chỉ ngồi trước Quỳnh đôi phút. Quán vắng ngắcngư.
***
Quỳnh chưa kịp nhấc bát, tay thanhniên đã thò đũa chọc tô cơm của Quỳnh, gắpgắp. Anh-ta nói, rất tựnhiên, bà-chủ chải-chuốt thế-nào tóc-tai trộn đầy cơm vầy a. Bà chủ-quán ngượngnghịu xin-lỗi. Quỳnh gật đầu cám-ơn, bỗng-dưng thấy mến tay thanhniên.
Tay thanhniên tuốt đũa gỡ sợi tóc rác, nói, mình ăn-uống bụibặm, không-chừng lủng dạ-dày. Quỳnh vâng-dạ, cám-ơn lần nữa.
Tay thanhniên hỏi, bạn không phải dân Hải Phòng, đúng không, tên gì nhỉ?
Quỳnh đáp, vầng em Hà Nội, xuống Phòng chơi thôi, em tên Quỳnh.
Tay thanhniên lại hỏi, bao-giờ Quỳnh về Hà Nội?
Quỳnh trả-lời, mai em xong công-chuyện về luôn.
Tay thanhniên tâmsự anh-ta tên Quang Minh, 29 tuổi, là casĩ đoàn Ca Múa Nhạc Hải Phòng, nhà ở 187 Quang Trung, sống một-mình chưa vợ-con, ông-bà-già đã mất (*6).
Quỳnh lén dòm Quang Minh. Đúng casĩ thật. Xinh như giai Nhật, nhai nuốt không hé miệng lộ răng, áo-phông mà cũng ủi phẳng-tắp.
Quang Minh nói, Quỳnh uống với mình chén ziệu nhá, tối diễn Nhà-hát Lớn, làm nhát ziệu cho bốc (*7). Anh-ta gọi hai ly rượu, đẩy phía Quỳnh một, rồi chạm ly chách một phát, cửchỉ cựckỳ thânthiện.
Xong hỏi, Quỳnh ngủ kháchsạn nào thế?
Quỳnh đáp, em cũng chưa biết, tí ra Ga tìm cái phòng rẻrẻ nghỉ tạm thôi (*8).
Quang Minh nói, Ga toàn gianghồ, kinh lắm.
Quỳnh trả-lời, em biết, nhưng côngty thanhtoán mười ngàn một đêm thôi anh.
Quang Minh nhòm Quỳnh, nói, tệ nhỉ, hay Quỳnh đến nhà mình?
Quỳnh trả-lời, có phiền không anh?
Quang Minh cười, phiền gì, mình lắm đợt đi diễn cả tháng, toàn chiếnhữu đến nhà ngủnghê vôtư.
Quỳnh nói, thế thì tốt quá, em cám-ơn.
Quang Minh lần túi quần, móc ra một chiếc chìa-khóa buộc sợi len xanh. Nhà mình 187 Quang Trung, Quỳnh đi lối ngách cạnh tiệm kính bút vào trong sân, lên tầng ba nhé. Mình mới chạy suốt tuần, nhà bẩn chưa dọn, thôngcảm. Diễn xong khoảng mười một mười hai giờ mình về, buồn ngủ cứ ngủ trước.
Rồi đưa Quỳnh chiếc chìa-khóa.
Đó là một thứ chìa cổ, bằng đồng-thau, nặng khiếp, thân trụ khắc chìm chữ gì lờmờ, ngạnh lộnxộn, từatựa thế này này:
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
***
Ăn xong, Quang Minh nói, giờ mình đến nhà-hát, Quỳnh lòngvòng càphê càphung về trước nhá. Quỳnh vâng-dạ, lại cám-ơn Quang Minh thêm mấy phát.
Quả Hải Phòng đất chán vật. Quỳnh cuốc-bộ sưng cẳng chả gặp một café đèn-màu hợp-tạng (*9). Thôi ngủ.
Phố Quang Trung đâm xuyên quảngtrường Nhà-hát Lớn Hải Phòng. Lúc xíchlô chở Quỳnh ngang nhà-hát, quảngtrường tẻ-nhạt như-thể chưa-hề có ca-múa-nhạc.
Ngôi nhà số 187 chỉ cách quảngtrường trăm thước, xây kiểu nhà-ống Quảng Đông thời 1920, mái ngói âm-dương, ba tầng (*10). Tầng một còn sáng điện dường-như là một tiệm kính-thuốc đã đóng cửa, tầng hai và ba tối-thui (*11).
Con ngách hẹp quãng tám chục phân sâu quãng hai chục thước không cổng không đèn không cửa-nách dẫn Quỳnh thẳng vào sân trong. Quỳnh đoán hiểu toàn ngôi nhà vốn thuộc một tay tưbản xoàng gốc Tàu thân Pháp (*12). Sau 1955 hẳn người này đã bán-sới xuôi Nam tránh một cú lộn-đời bitráng, và ngôi nhà dĩnhiên đã được chínhphủ khángchiến tịchthu chia cho ba chiếnbinh cáchmạng, một trong đó là ông hoặc cha Quang Minh (*13). Con ngách sẽ được chủ mới của tầng một ngăn tạm hồi 1960-1965, khi tình đoànkết vôsản keosơn phần-nào mòn-sờn những giátrị mặcđịnh, để các chủ mới của tầng hai tầng ba khỏi dẫm qua giường chõng nhà ông-ta mà lên nhà họ, rồi cuối-cùng, con ngách được kiêncốhóa hồi 1975-1980, khi tinhthần tưhữu đội mồ trỗi-dậy bấtchấp mọi khátkhao đồngbóng (*14).
Quỳnh moi diêm tính tìm cái côngtắc, thì ngọn đèn vàng treo tít cao tự-dưng bùng sáng. Chắc một bôlão đã bật điện, ra khu tắm-xí chung đái đêm (*15).
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Cầu-thang lim dựng-đứng đón Quỳnh ngược gác ba. Ngôi nhà này mọi thứ vẻ đều cũ-xưa nguyênbản. Những đường chạm gỗ thừamứa, những con phào trần nặngnề, những nét gạch-hoa tỉmẩn.
Cửa chính và cửa sổ tầng hai thông sân trong đã được xây bịt. Có-thể chiếnbinh tầng hai đã hỏahồng cho chiếnbinh tầng một căn gác chiếnlợiphẩm (*16). Và Ngài Tầng Một chưa cảm-thấy nhucầu tranhchấp khoảng lancan côngcộng với giađình Ông Tầng Ba, tức Quang Minh.
Gác nhà Quang Minh chỉ gồm mỗi một gian nhưng rộng phết, cỡ chín chục thước vuông, gọngàng, cổlỗ, mốcmeo. Bụi lờnvờn nghe tanh và khét. Đènđuốc tùmù và cũng chỉ có mỗi một bóng. Quang Minh rõ là một tên giai đoảng. Không tivi, không máy-hát, không tranh lịch sách báo, rất muốn nản.
Quỳnh liếc quanh, con sập lớn kê áp tường nhẽ là chỗ nằm tươmtất nhất của chủ nhà, trên sập có chăn lụa, gối lụa, một quả điếu-bát, một khay trà-tàu, và cả một cây quạt bốn-cánh đồng độcđáo, từatựa thế này này:
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Trời rất nóng, cây quạt cổ lại quay phephẩy như chạy bằng dây-cót, nhưng do mệt và chán, Quỳnh vẫn quặp chăn ngủ luôn, chẳng thèm tắt đèn.
Tỉnh-giấc quãng hai giờ sáng, ngóc nhìn chưa thấy Quang Minh về, Quỳnh nổi-gai vì cây quạt đồng quay vunvút vunvút, còn bóng-đèn giữa phòng đã tự tắt.
***
Quỳnh dậy lúc 6h00. Xem ra ngủ-nhờ cũng không dở hơn ngủ-trọ. Quang Minh đêm qua không về.
Ban-ngày nhà Quang Minh bớt u-ám hơn đêm nhiều. Ngoài kệ-thờ giatộc cầukỳ với laliệt hình truyềnthần, chân-nhang, bùa, thẻ, (và con sập cẩmlai dùng thay giường), thì đồđạc của anh-ta tầm-thường, chả mấy đáng-giá. Hèn-nào Quang Minh cho mượn nhà dễ vậy.
Buồng vệsinh (dưới sân) thậmchí không có cốc đánh-răng, bể chứa nước đen rêu khiến Quỳnh đành vác mồm thối đi làm.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
11h00 ngày thứ-hai, 14 tháng Chín năm 1992, xong việc ở Cảng, Quỳnh vẫy xíchlô quay lại 187 Quang Trung, tính trả chìa-khóa và mời Quang Minh vại bia cỏ (*17). Quang Minh vẫn chưa về.
Đã suýt gửi tay chủ tiệm kính-thuốc chìa-khóa trả Quang Minh, nhưng rồi quá áynáy, Quỳnh quyếtđịnh cưỡi xíchlô tới Đồnghồ Ba Chuông.
Hàng-hiên Báchhóa Tổnghợp chả có cơm-cháo gì. Một gã-bơm-xe bảo Quỳnh, rằng 17 năm thốnglĩnh khu Ba Chuông, gã đếch từng biết bà chủ-quán nào người miền Trung, tóc búi dầy, nấu canh cá chua ngonngon như Quỳnh tả (*18).
Quỳnh hỏi, vậy chú biết casĩ Quang Minh đoàn Ca Múa không?
Gã-bơm-xe đáp, đoàn Ca Múa ngay kia chứ đâu, làm đếch Quang Minh nào?
Quỳnh nói, Quang Minh đẹp-giai mũi to tai dài tóc lật baybay, nhà phố Quang Trung.
Gã-bơm-xe hốhố, đoàn Ca Múa lạ đéo, hát có thằng Trọng Phấn, thằng Đức Dương, thằng Vũ Thắng, thằng Đình Thắng, thằng Vinh Tươi, con Ngọc Phượng, con Kim Huệ, con Bích Huệ, con Bích Trà, bà Mai Nhà-quê, bà Nga Vẩu, đứa nào đứa nấy xấu-điên-xấu-dồ mũi ngắn tai bé, làm đếch Quang Minh Quang Trung Quang Đại nào?
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
***
Quỳnh cho rằng hắn đã phânvân và căngthẳng và hoảnghốt, rồi dứtkhoát đi khỏi, tay thọc túi mân nghịch chiếc chìa-khóa cổ. Đi mãi đi mãi, tới cầu Hạ Lý (*19).
Bọn xe-khách Hà Nội chạy quanh cầu mời-chào Quỳnh lialịa (*20). Quỳnh ngó xe ngó sông ngó người ngó phố, bảođảm rằng hắn đã chuđáo và đànghoàng và tửtế, rồi rút chiếc chìa-khóa của Quang Minh, quăng luôn.
Về Hà Nội, Quỳnh rủ đám bạn khắm chơi một cữ bia tê mồm, xong lăn ngủ sớm (*21).
Quãng bốn giờ sáng, cửa nhà Quỳnh bị đập bùmbùm bùmbùm. Kẻ phá-quấy là một trungniên mặt mờ mắt tối, Quỳnh chẳng nhớ ra ai. Tay trungniên lạnhnhạt nhắc Quỳnh nộp tiền điện liền bốn tháng và tuần này đến phiên quét rửa hố-xí (*22). Đang mót ngủ, Quỳnh chỉ ậm-ừ ậm-ừ, sập cửa.
Ngủ tỉnh, Quỳnh giật-mình. Tay trungniên người đâu? Tiền điện gì? Quét hố-xí nào? Quỳnh sống chungcư, nhưng xài toalét riêng, tiền điện nạp đủ hàng tháng. Cố hìnhdung tay trungniên, thậmchí sau ba năm, bốn năm, sáu năm, Quỳnh dần nghĩ anh-ta có-thể giống Quang Minh, nhưng già hơn phải 20-30 tuổi. Đôi bận, Quỳnh thề rằng tay trungniên không có chân, bởi hai ống-quần anh-ta tưởng như được ngoắc ẩu trên hai cái đinh tường, lắclư dậtdờ nguyhiểm.
Chủnhật 20 tháng Chín 1992, Quỳnh lại nhận lệnh xuống Hải Phòng, qua đêm.
Vẫn cơm-bụi bữa tối, nhưng quán Lunglanglinh đốidiện Nhà-hát Lớn nấu ngon thật ngon, Quỳnh đánh cơm như ăn-mày, đu hết-veo xị rượu đế (*23).
Cơm-rượu tàn, Quỳnh bươn dọc phố Trần Phú lo chỗ trọ (*24). Bươn mãi bươn mãi, tới tận Cổng Cảng, rồi vòng ngược phố Trần Hưng Đạo về lại Nhà-hát Lớn, chả đụng motel ngớngẩn nào (*25). Quỳnh bắt-đầu díu-mắt, và bắt-đầu hoangmang. Như-thể hắn đã chắcchắn phải nằm vỉa-hè, giữa những em bẹp dạt (*26).
Thọc túi tính lôi ví kiểmkê tiềnnong đềphòng sẽ ngủ-lang, thì tay Quỳnh chạm một vật dịthường.
Yeap, đấy là chiếc chìa-khóa cổ, của casĩ Quang Minh, chuôi vẫn lòngthòng sợi len xanh nhợt.
***
Quỳnh buột-kêu, không-thể-nào.
Chínhxác 99% Quỳnh đã quăng chiếc chìa-khóa, sát bệ cầu Hạ Lý. Hắn nhìn rõràng chiếc chìa cắm vào bãi bùn loanglổ đầy những mụn bongbóng màu gạch-cua và những mủn tre vụn. Ở Hà Nội, Quỳnh cũng đã giặt bộ quần-áo mặc hôm đi Phòng tuần trước, túi không sót gì cả.
Quỳnh phântâm quá. Hay mình ném nhầm? Hay nó kẹp dính trong ví?
Rồi Quỳnh mạnhdạn lên nhà Quang Minh, ngủ oanhliệt.
Trưa thứ-hai 21 tháng Chín 1992, Quỳnh xong việc, lủi ra quán Lunglanglinh cơm-rượu.
Ăn cạnh Quỳnh là một thanhniên trông bặtthiệp giagiáo, không giống dân Hải Phòng. Quỳnh thò đũa chọc tô cơm của tay thanhniên, gắp bừa, và nói, bà-chủ chải-chuốt thế-nào tóc-tai trộn đầy cơm vầy a? Bà chủ-quán ngượngnghịu xin-lỗi. Tay thanhniên gật đầu cám-ơn.
Quỳnh hỏi, bạn không phải dân Hải Phòng, đúng không, tên gì nhỉ?
Đoạn-kết
An Hoàng Trung Tướng Kèn To, người chép Truyện này, là bạn thân Trần Đức Quỳnh.
Quỳnh từng dẫn Trung Tướng tới 187 Quang Trung một lần, tháiđộ hầu-như bấnloạn. Trung Tướng nhìn rõràng má Quỳnh xám-dại như dái bò, tai giậtgiật như tai chó.
Quỳnh khăngkhăng hắn đã ngủ tại căn nhà đó đêm 20 tháng Chín 1992. Trung Tướng cười-khẩy, không bóc-mẽ, nhưng hoàntoàn tin rằng, Quỳnh không bịa chuyện chiếc chìa-khóa buộc len xanh.
Trung Tướng từng quay lại 187 Quang Trung một-số lượt khoanthai máu-lửa. Từng nhặt được tại sân nó một-số giấy báo tiền điện tiền nước, hiếm khi muộn hơn 3-4 tháng. Nhà ma, thựcsự, không-thể-nào vôchủ.
(@2000)
(*1) Phòng (or Phồng): Cách gọi xáchmé Hải Phòng (thịxã bự nhì Bắc Lừa, chỉ sau Thủđô Vănvật) thời trước 199x.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*2) Đồ-bãi Nhậtbản: Đất Phòng trước 199x lừngdanh thiênhạ nhờ các loại đồ-dùng second-hand aka "đồ-bãi" nhập lậu từ Nhật, Hồngcông, Singapore, như xe-máy, xe-đạp, tivi, tủ-lạnh, etc.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Bánh-mì Tương: Aka Bánh-mì Chấm Tương Ớt China, đặcsản bìnhdân Phòng nhà-quê.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*3) Đồnghồ Ba Chuông: Tháp đồnghồ trăm-tuổi nổi-tiếng, từ thời Pháp 189x, của Phòng, tọa trên phố Rue Francis Garnier, aka phố Rue Amiral De Lattre De Tassigny, aka phố Minh Khai.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*4) Cơm-bụi: Aka Cơm Bìnhdân, bán vỉa-hè, thịnhhành khắp Lừa từ 198x.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Báchhóa Tổnghợp: Department Store lâu-đời nhất Phòng, nằm đốidiện Đồnghồ Ba Chuông.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*5) Quần-bò Thái: Aka Thai Jeans "King Jo", thờitrang caođẳng Phòng 198x.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Áo-phông Lào: Aka Laos T-shirt "Adidas", thờitrang caođẳng Phòng 198x.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Chất-nghệ: Aka Artist Style, thuậtngữ Bựa 200x.
(*6) Đoàn Ca Múa Nhạc Hải Phòng: Aka team Văncông Đầu Bò, thuộc quảnlý của Sở Vănhóa Thôngtin Phòng.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Ông-bà-già: Aka Parents, aka Bôlão, tiếng lóng Lừa 198x.
(*7) Nhà-hát Lớn: Một nhà-hát kiểu Pháp bé-tí tại Phòng.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*8) Ga Phòng: Aka Phòng Railway Station, xây từ 189x.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*9) Café đèn-màu: Aka Color-light Cafe, chốn giảitrí duynhất của nhândân Bắc Lừa 198x.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*10) Mái Ngói Âm-dương: Một kiểu lợp nhà China.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*11) Kính-thuốc: Aka Kính Cậnthị hoặc Viễnthị, không phải Kính Dâm or Kính Mát.
(*12) Downtown Phòng trước 1955 có lúc chăn tới 70% Tầu.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*13) Năm 1955 chínhphủ khángchiến của Ông Cụ cướp xong Bắc Lừa khỏi Pháp, và bắt-đầu cướp tàisản của thịdân Bắc Lừa chia cho bầnnông khángchiến. Thịdân Phòng và Hanoi buộc chuồn qua Tây Mẽo hoặc Nam Kỳ như ông lợn.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*14) Một căn nhà thịdân Bắc Lừa sau 1955 thường được cắt thành nhiều phần chia cho bầnnông khángchiến. Đây có-thể gọi là Quà Cáchmạng. Ông Cụ nên Thánh nhờ đòn này.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*15) Nhà Lừa cổ luôn xài toalét bếpnúc chung dưới sân tầng trệt (aka tầng một, nói theo tiếng Bắc Kỳ).
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*16) Hỏahồng: Kiểu mua-bán trao-tay truyềnthống Bắc Lừa sau 1955, không giấy-tờ, không luậtpháp, giờ vẫn tồntại nhiệttình.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*17) Bia Cỏ: Aka Bia Hơi bầnnông văncông, rẻ xèng.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*18) Gã-bơm-xe: Aka Bike Wheel Pumper Man. Bơm-xe (Bike Wheel Pumping) là một nghề thượnglưu Bắc Lừa 198x.
Photo Unknown. Source Somewhere In The Net
(*19) Cầu Hạ Lý: Cầu qua sông Tam Bạc, cửa-ngõ Hải Phòng.
(*20) Xe-khách Hà Nội Hải Phòng 199x thường chạy lươnkhươn hàng trăm vòng vợt khách sau khi xuất-bến.
(*21) Bạn Khắm: Aka Bạn Hẩu, Bạn Thân, thổngữ Phòng 197x-199x.
(*22) Thịdân Bắc Lừa 197x-199x dùng hố-xí chung thì phải luânphiên quét-dọn.
(*23) Quán Lunglanglinh: Quán cơm-bụi tiếngtăm đốidiện Nhà-hát Lớn Hải Phòng, giờ vẫn hoạtđộng.
Rượu Đế: Rượu bầnnông Bắc Lừa, nấu bằng sắn nhưng quảngcáo nấu bằng gạo.
(*24) Phố Trần Phú: Phố downtown Hải Phòng, chạy đốidiện Nhà-hát Lớn.
(*25) Cổng Cảng: Aka Cảng Hải Phòng, cuối phố Trần Phú, cách Nhà-hát Lớn tầm 4Km.
Phố Trần Hưng Đạo: Phố downtown Hải Phòng, chạy songsong phố Trần Phú, nối phố Quang Trung, chạy ngang Nhà-hát Lớn.
(*26) Bẹp Dạt: Aka Dân Nghiện Không Nhà, thổngữ Phòng 197x-199x.
Tags: bắc-kỳ, cảng hải phòng, cảng cấm, côngty giao-nhận kho-vận ngoại-thương, xuất-nhập-khẩu ủy-thác, thủy-thủ viễn-dương, đồng-hồ ba chuông, bách-hóa tổng-hợp, nhà-hát lớn, ca-sĩ ma-ám, nhà ma, ngủ với ma, làm-tình với ma, địt-nhau với ma, lồn ma, cà-phê đèn-mờ, gái điếm, xích-lô, bơm-xe-đạp, nhà-ống, ngói âm-dương, chính-phủ kháng-chiến, tiếp-quản hải phòng 1955, tịch-thu nhà-cửa, chiến-lợi-phẩm, bộ-đội cách-mạng, đoàn-kết vô-sản, tinh-thần tư-hữu, hỏa-hồng.
Comments
Post a Comment