God Aspects: Catholicism in Vietnam; Catholicisme au Viêtnam #1

God Aspects

**Proud to be living in the word of god; Fier de vivre dans la parole de dieu; Phonglưu trong nhời chúa


Photo Unknown. Source Somewhere In The Net

(1)

Hộithánh cônggiáo, aka giáohội cônggiáo lamã (église catholique romaine), là chinhánh nguyênbản và tôngtruyền (apostolique) của thiênchúagiáo (christianisme), aka kitôgiáo, hay cơđốcgiáo, với quãng 1.5 tỷ giáohữu, theo ghichép Catholic Hierarchy Catalog 2005, zĩnhiên chưa trọnvẹn và cậpnhật.

Chúng batoong vuilòng không nhầm hộithánh cônggiáo sang các chinhánh thiênchúagiáo khác, như chinhthong (église orthodoxe), hay tinlanh (église protestante). Chúng họ cùng thờphụng ngài Jesus, nhưng không saokhuôn nhau.


Photo Unknown. Source Somewhere In The Net


Photo Unknown. Source Somewhere In The Net

(2)

Hộithánh cônggiáo Lừa manhnha thủa 12xx, bởi xâmnhập của các tusĩ và thươngnhân và thủythủ Italia et Portugal, vào các vùng ngàynay thuộc Backycho. Họ tránh Namkycho, và Trungkycho, ngàyđó còn thuộc Campanagara aka Champa, nhẽ chủđộng nhường lãnhđịa cho các bạn hoigiao (islam).

Hoigiao đã hoànthành tácvụ tại Namkycho, nhưng cônggiáo không trụ được tại Backycho. Bên trong tacpham trứdanh Vietnam Tattoo, anh bương Marco Polo giảng zằng, súcsanh Backycho quá ngộnghĩnh và hoangdã cho các tưtưởng khaisáng mạnhdạn. Chúng không hìnhzung được những nhậnthức nhândân cănbản, chảdụ, anh-trai thì không địt em-gái, thịt cắn thì phải đun, và buồi lòngthòng (aka cửi-trần-truồng) là không nghiêmtúc.


Photo Unknown. Source Somewhere In The Net


Photo Unknown. Source Somewhere In The Net

(3)

Hai giáophận cônggiáo (vicariat apostolique) Lừa dautien khánhthành nhằm mùa 1659, một tại Dâng-ngoâi, aka Backycho, và một tại Dâng-trong, aka Trungkycho. Đây là mùa caitrị của con vua Lee Huyn Toong, một hàinhi búngsữa, và chánhquyền nằm dưới tay con chúa Trinh Tac.

Batoong quantâm nha, Lee Huyn Toong là bương lai, vua lai duynhat của toọc chúng cô. Cha của Huyn Toong, là con Lee Thaan Toong, Lừa dautien cưới một em âu-bương, pha xanh {yeux bleus} môi đỏ {lèvres rouges} lông vàng {cheveux blonds}.

Đọc sách của con Tran Trong Kim, biên quãng mùa 1919, thì con Huyn Toong từng ban lệnh cút cônggiáo. Anh bương An Hoàng Trung Tướng minhđịnh, đó là đcm một mantrá láokhoét. Con Kim, do caycú bọn Pháp thựcdân, và thiênchúagiáo nóichung, đã phịa mẹ sửtích ý.


Photo Unknown. Source Somewhere In The Net


Photo Unknown. Source Somewhere In The Net


Photo Unknown. Source Somewhere In The Net


Photo Unknown. Source Somewhere In The Net

(4)

Xa hơn chút, tự mùa 1627, anh bương Alexandre de Rhodes đã khaitrương thánhđường cônggiáo dautien, tại Hanoicho. Đây là mùa caitrị của con vua Lee Thaan Toong cưới vện âu-bương nêu trên. Con Thaan Toong là cháu-ngoại con chúa Trinh Tung, chúa dautien của toọc chúng cô.

Anh Alexandre, nhẽ batoong chưa quên, là một âu-bương Pháp, một lanhmục dòngtên (prêtre jésuite, compagnie de jésus), một họcgiả vănchương, chasanh chữ Lừa hiệnđại (écriture nationale), anh soạn sách Dictionarium Annamiticum Lusitanum Latinum, cuộn tudien Lừa dautien, anh zạy chúng cô ngoạingữ phi-Khựa dautien.


Photo Unknown. Source Somewhere In The Net


Photo Unknown. Source Somewhere In The Net

Đcm hehe bútủ. Chúng cô căm Khựa, ngỡ như sôi mẹ máu, zưng cánhân dautien mang hyvọng chúng cô thoát Khựa, lại là một anh bương. Chúng cô, quân nỏ-mồm, đã, chưa, và sẽ không baogiờ, làm nên côngcán cặc gì.

Nhằm mùa 1645, giáohội cônggiáo Lừa chứa quãng 190,000 giáohữu. Một mùa trước ý, đã có giáodân (laïc) Lừa dautien hysanh tửđạo (martyr), là anh Andrea de Phuyen.

An Hoàng Trung Tướng không minhđịnh nguyêndo anh Andrea bị hànhhình. Nhưng anh Alexandre de Rhodes khangdinh, anh Andrea bị ép ngưng tuyêngiáo, bị chọc dao quanh sườn, và bị chém daulau (décapité), xứng gương một thánh tửđạo, zù anh thậmchí chưa là một chủngsinh (séminariste).

Anh Alexandre đưa xương anh Andrea qua Macau, daulau anh qua Roma, và phóng đơn xin giáohoàng (pape) phongthánh (béatifier). Nhânthân Andrea zườngnhư khá mơmàng, nguyêndo anh thụnạn cũng chưa xácđáng, nên vào mùa 2000, giáohoàng Jean Paul Hai nhõn phong anh hàm chânphước (beatus).


Photo Unknown. Source Somewhere In The Net

(5)

Ngược trước nữa, mùa 1533, sử Lừa dautien chép:

Mùa Lee Trang Toong 001, tháng ba, con tây bương Ynêsu xâmphạm huyện Namchan, Giaothuy, lénlút trìnhbày tàđạo giatô.

Namchan và Giaothuy nay thuộc giáophận Buichu (dioecesis buichuensis), xứ Backycho.


Photo Unknown. Source Somewhere In The Net

Vậy, toọc chúng cô thừanhận cônggiáo tự mùa 1533.

Batoong quantâm nha, Lee Trang Toong chính là con Chúa Chủm, con vua nghèo No1 sử Lừa, với huyềnthoại đội chảo che mưa. Cha của Trang Toong, là con Lee Chiu Toong. Con Chiu Toong này đẻ con Trang Toong lúc chưa tròn 7 niên, một kỷlục.

Con Trang Toong cũng là con vua duynhat của toọc chúng cô từng hai lượt vanxin Khựa đánh đồngbào. Zưng, chỉ một lượt được zuyệt. Mùa 1533, là mùa dautien con ý caiquản toọc chúng cô, cũng là khoidau trieudai Lee Trung Hưng, kéo tuốt 250 mùa (1533-1789), trieudai nôntởm nhất ever, chỉ sau trieudai cộngquân 195x-201x, quãng 60 mùa, trên cả trieudai Tran 1226-1400, quãng 170 mùa.

Vua Khựa zuyệt vanxin đánh đồngbào của con Trang Toong, là anh Gia Tinh, aka Ming Thee Toong (Ming Shi Zong, 1521-1567). Anh Gia Tinh có con đệ yêu, là anh Hoo Tong Hien (Hu Zong Xian). Hai anh này ápbức anh Tu Hai (Xu Hai), một lưumanh khảngkhái, thân cao mười thước, vai zộng năm gang, zâu nách sồmsoàm, buộc anh tèo há mẹ mắt.

Anh Tu Hai là chồng hờ của em Vương Thúy Kiew. Em Kiew là, hehe, con phò duynhat được Lừa chúng cô thôngcảm.


Photo Unknown. Source Somewhere In The Net

(continua aka còn-tí-nữa)